De aanleiding voor het samenstellen van de Etty Hillesum familie-stamboom was de opmerking ‘die gekke Alfred’, die Etty Hillesum op 20 december 1941 in haar dagboek schreef (HVW, p. 203). Ze verwees hiermee naar haar tandarts Alfred Cats. Door toeval ontdekte ik dat híj́ Hillesums tandarts was, en niet Antoine F.M. van Renterghem zoals het notenapparaat oppert. Van Renterghem werd genoemd omdat hij zijn praktijk uitoefende aan de Gabriël Metsustraat 9. Cats had zijn praktijk aan de nabij gelegen Hondecoeterstraat 8, op vijf minuten lopen van Etty Hillesums woning.
Cats was dus de tandarts bij wie Hillesum op een ‘paars fluwelen stoel’ in de wachtkamer zat, alvorens hij de gaatjes in haar gebit te lijf ging (HVW, p. 201). Een foto uit 1934 toont Cats aan het werk in zijn dan juist geopende polikliniek in Amsterdam.
De behandelruimte van dokter Alfred Cats in de Polikliniek, Joh. Verhulststraat 73, Amsterdam, 1924.
Cats was getrouwd met mr. Hanna (Hans) Hillesum (Amsterdam, 1893 – Amsterdam, 1975). Bij het zien van die naam rees prompt de vraag: was de vrouw van tandarts Cats misschien familie van Etty Hillesum?
Hanna en Etty Hillesum waren achternichten
Uit het genealogisch onderzoek blijkt dat Hans Cats-Hillesum een kleindochter was (zie stamboom I.8.n) van Jeremias Samuel Hillesum (zie I), de opperrabijn in Meppel. Deze rabbijn was de oudste broer van Etty Hillesums grootvader Jacob Samuel Hillesum (zie VII). Hans Hillesum en Etty Hillesum waren dus achternichten.
Alfred Cats, zijn vrouw en hun dochter overleefden Theresienstadt. Het vergt meer onderzoek om te achterhalen of de twee verwanten elkaar in kamp Westerbork kunnen hebben ontmoet. Vooralsnog weten we alleen dat Etty Hillesum op 3 juli 1943 in een brief vanaf de Drentse heide het thuisfront liet weten:
We ontmoeten vele familieleden, die we in jaren niet gezien hebben, juristen [1.3.a., I.8.n. en anderen?], een bibliothecaris [IV.4.] enz., achter kruiwagens vol zand, in slordige en onhandig zittende overalls en we kijken elkaar eens een beetje aan en zeggen niet veel. (HVW, p. 656.)
Klik hier voor de Stamboom in een PDF formaat.
Aantekeningen bij De Etty Hillesum familie-stamboom van vaderszijde
- Het artikel verscheen oorspronkelijk in nummer 7 van het jaarboek Etty Hillesum Studies met de titel: “De Hillesum-stamboom”, in: Klaas A.D. Smelik (red.), Etty Hillesum weer thuis in Middelburg, Antwerpen: Garant, 2015, pp. 189-197. Zie hier de details over de reeks.
- De afkorting HVW = Etty Hillesum, Het verzameld werk. 1941-1943. Amsterdam: Balans, 2021. Zevende herziene en bijgewerkte druk.
- Dr. Alfred Cats werd geboren in 1895 te Enschede. Hij stierf in Amsterdam in 1966.
- Tandarts Antoine F.M. van Renterghem zag het levenslicht in Goes in 1885. Hij stierf in 1967 in de Verenigde Staten.
- De afbeelding van de behandelruimte van Alfred Cats in de Polikliniek, Joh. Verhulststraat 73, Amsterdam, 1924 komt uit digitale archief Het Geheugen van Nederland.
- Er staat een artikel over Alfred Cats in Het Leven 29, 17 november 1934. Zie hier voor meer gegevens.
Recente reacties